Thursday, February 8, 2007

εισαγωγή

Το Κτίσμα, το προτελευταίο διήγημα του Φράντς Κάφκα, γράφεται πιθανότατα το χειμώνα του 1923/24. Είναι η εποχή της κρίσης της νεωτερικότητας η οποία χαρακτηρίζεται από μεγάλη κινητικότητα ιδεών και νέες ανατρεπτικές ανακαλύψεις. Η ψυχανάλυση πρωτοεμφανίζεται, ο Einstein διατυπώνει τη θεωρία της σχετικότητας και ταυτόχρονα συμβαίνουν μεγάλες κοινωνικές αναταραχές. Ο χώρος και ο χρόνος σχετικοποιούνται, η συνείδηση και το cogito αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους. Ο αναρχισμός αλλά και ο φασισμός εμφανίζονται βίαια, ενώ ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η ανατροπή του 1917 επίκειται. Όλοι στρέφονται κατά των Εβραίων και ο Κάφκα το γνωρίζει: οι τρεις αδερφές του, και οι περισσότεροι από τους δικούς του ανθρώπους πεθαίνουν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όχι μόνο η οικονομική και η πολιτική, αλλά και η πολιτισμική και η θρησκευτική ασφάλεια έχει χαθεί. Δεν έχει απομείνει τίποτα σταθερό πάνω στο οποίο θα μπορούσε κανείς να οικοδομήσει. Τα πάντα είναι χωρίς θεμέλια. Μέσα σ’ αυτό το ιστορικό πλαίσιο κυριαρχεί ο φόβος ή μάλλον ένα ακαθόριστο άγχος.
Ο Κάφκα ήταν ένας βαθύτατα πολιτικός συγγραφέας που εξέφρασε το άγχος και τις αγχόμορφες καταστάσεις αυτού του καιρού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι θεωρείται από όλους τους βιογράφους του ψυχικά διαταραγμένος και σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή κριτικό του Burgum
[1], την εποχή της συγγραφής του Κτίσματος, μόλις 6 μήνες πριν από το θάνατό του, βρισκόταν σε ανοιχτό ψυχωτικό επεισόδιο. Σε όλη τη ζωή του έπασχε από αϋπνίες, είχε μια παθολογική ευαισθησία στους θορύβους και το αίσθημα του άστεγου. Ένιωθε δυσανεξία για τα σπίτια του και αυτός ήταν και ο λόγος των συχνών μετακομίσεών του.
[1] E.D.Burgum, Μυθιστόρημα και Κοινωνία, Θεωρία, Αθήνα,1982.

No comments: